Trước áp lực cạnh tranh khốc liệt từ các thương hiệu xe điện Trung Quốc như BYD, ngành ô tô Nhật Bản đã hợp nhất thành hai liên minh lớn để tăng cường năng lực và chia sẻ tài nguyên.
Theo tờ Straits Times, ngành công nghiệp ô tô Nhật Bản, vốn đang chậm chân trong việc phát triển xe điện (EV) giữa bối cảnh "biến đổi ngành công nghiệp một lần trong thế kỷ", đã hợp nhất thành hai nhóm lớn để nỗ lực giành lại thị phần đã mất vào tay các đối thủ Trung Quốc.\
Một nhóm bao gồm Toyota, nhà sản xuất ô tô lớn nhất thế giới, cùng với Daihatsu, Suzuki, Subaru và Mazda. Doanh số của nhóm này đạt 16,6 triệu xe trong năm tài chính 2023, kết thúc vào tháng 3, nhờ sự thống trị trong phân khúc xe hybrid và xe động cơ đốt trong.
Nhóm còn lại bao gồm các đối thủ lâu năm như Nissan và Honda, đã gạt bỏ sự cạnh tranh để hợp tác vào tháng 3, và Mitsubishi tham gia vào liên minh này vào tháng 8. Ba công ty này có tổng doanh số 8,3 triệu xe.
Liên minh Nissan-Honda-Mitsubishi dự định tận dụng lợi thế kinh tế từ việc phát triển công nghệ chung và tối ưu hóa phụ tùng giữa các thương hiệu, cũng như chia sẻ chuỗi cung ứng và tài nguyên, mặc dù mỗi hãng vẫn sẽ sản xuất các mẫu xe riêng.
Ông Dean Enjo, phó chủ tịch kiêm nhà phân tích cao cấp tại Moody’s Ratings, nhận định: "Sự hợp nhất này mang lại những lợi thế đáng kể từ việc hỗ trợ lẫn nhau và chia sẻ tài nguyên trong một ngành công nghiệp ngày càng cạnh tranh."
Chủ tịch Honda, ông Toshihiro Mibe, chia sẻ trong một cuộc họp báo ngày 1 tháng 8: “Chúng tôi kỳ vọng sự kết hợp giữa công nghệ và kiến thức của Nissan và Honda, cùng với sức mạnh và kinh nghiệm của Mitsubishi Motors, sẽ giúp chúng tôi nhanh chóng giải quyết các vấn đề liên quan đến điện khí hóa và phần mềm ở quy mô toàn cầu, đồng thời dẫn đầu trong các cải cách xã hội.”
Sự hợp tác này dự kiến sẽ giúp ba công ty phát triển xe điện hiệu quả hơn và tạo ra các phương tiện "định nghĩa bằng phần mềm", cho phép cập nhật phần mềm để cải thiện hiệu suất, tương tự như điện thoại thông minh.
Việc tiết kiệm chi phí có thể mang lại lợi ích cho người tiêu dùng, trong khi kết hợp những kỹ sư giỏi nhất của các công ty có thể giúp tăng tốc độ phát triển.
Ông Mibe thừa nhận lo ngại về một cuộc khủng hoảng: "Không ai trong chúng ta có thể đuổi kịp đối thủ nếu làm việc một mình."
Sự cạnh tranh giữa các nhà sản xuất ô tô Nhật Bản đã tồn tại từ lâu, nhưng mối lo ngại chính là từ các đối thủ bên ngoài. Họ đã đánh giá sai nhu cầu và sự tăng trưởng nhanh chóng của các thương hiệu xe điện như Tesla của Mỹ và BYD của Trung Quốc.
Trong khi đó, các nhà sản xuất ô tô Nhật Bản đã chậm chân trong cuộc đua xe điện, thay vào đó tập trung vào xe hybrid và xe sử dụng nhiên liệu hydro.Tuy nhiên, xe hybrid, dù được coi là sạch hơn, vẫn gây ô nhiễm vì phụ thuộc vào nhiên liệu hóa thạch.
Xe chạy bằng hydro, mặc dù không gây ô nhiễm, lại không được ưa chuộng do chi phí cao và thiếu cơ sở hạ tầng tiếp nhiên liệu công cộng.
Trong khi xe điện đang ngày càng phổ biến trên toàn cầu, những nhà hoạt động vì môi trường nghi ngờ về cam kết của các nhà sản xuất ô tô Nhật Bản đối với mục tiêu đưa mức phát thải ròng bằng 0, và cổ đông cũng đặt câu hỏi về chiến lược tổng thể của họ.
Nissan, nhà sản xuất xe điện lớn nhất Nhật Bản, chỉ bán được dưới 140.000 chiếc xe điện trên toàn thế giới vào năm 2023, con số này chỉ là một phần nhỏ so với 1,8 triệu chiếc mà Tesla bán ra và 1,57 triệu chiếc của BYD.
BYD, nhờ vào nhu cầu tăng cao đối với các mẫu xe điện giá rẻ, đã vượt qua Honda và Nissan để trở thành nhà sản xuất ô tô lớn thứ bảy thế giới về số lượng xe bán ra trong khoảng thời gian từ tháng 4 đến tháng 6 năm nay, theo báo cáo của Nikkei Asia.
Điều này khiến Toyota trở thành nhà sản xuất ô tô Nhật Bản duy nhất đứng trên BYD, trong khi các nhà sản xuất châu Âu và Mỹ xếp ở giữa.
Sự thăng tiến của BYD được thúc đẩy bởi chiến lược dài hạn của Trung Quốc, coi xe điện là một ngành công nghiệp chiến lược quan trọng. Vào những năm 2000, Trung Quốc quyết định đầu tư mạnh vào xe điện thay vì các phương tiện sử dụng nhiên liệu truyền thống, thông qua các khoản trợ cấp lớn cho cả nhà sản xuất và người mua, cũng như đầu tư vào cơ sở hạ tầng sạc công cộng.
Điều này đã cho phép Trung Quốc xây dựng mạng lưới cung cấp pin riêng, với quy mô lớn giúp giảm giá cho người mua.
So với Trung Quốc, phân khúc xe điện của Nhật Bản đang tụt lại phía sau, và thị trường nội địa của nước này vẫn chủ yếu bị thống trị bởi xe chạy xăng và hybrid.
Những loại xe này đang mất dần ưu thế tại Trung Quốc, nơi thậm chí nhà sản xuất điện thoại thông minh Xiaomi đã tham gia vào thị trường ô tô điện và đặt mục tiêu trở thành một trong "top 5" nhà sản xuất ô tô hàng đầu thế giới trong vòng 20 năm tới. Các nhà sản xuất ô tô Nhật Bản cũng lo ngại sẽ mất thị phần vào tay Trung Quốc trên khắp châu Á và Mỹ Latinh.
Ông Satoru Aoyama, giám đốc cấp cao của Fitch Ratings, nói với tờ Straits Times: “Toyota, Honda và Nissan giữ thái độ không thay đổi đối với thị trường Trung Quốc, và cuối cùng chấp nhận mất thị phần trong một thị trường đã bão hòa.”
Ông hy vọng rằng "sự thay đổi mô hình" của liên minh Honda-Nissan-Mitsubishi có thể dẫn đến việc "đầu tư vào công nghệ mới, duy trì công suất sản xuất cao và giành lại thị phần", mặc dù ông cũng cho biết còn quá sớm để nói liệu việc triển khai có hiệu quả hay không.
Dù vậy, báo chí Nhật Bản vẫn lạc quan.Tờ Yomiuri Shimbun ngày 13/8 nhận định đây là "cơ hội để thay đổi tình thế cho đất nước", trong khi Sankei Shimbun cho rằng, mặc dù sự phát triển xe điện chậm trễ của Nhật Bản đã "bắt đầu ảnh hưởng đến khả năng cạnh tranh quốc tế", việc hợp nhất ngành ô tô thành hai nhóm lớn hy vọng sẽ "thổi luồng sinh khí mới vào hoạt động kinh doanh xe điện của họ."
Quốc Bình
